Với nhiều người, chiếc niêu đất đã trở thành kỷ vật của tuổi thơ và đã trở thành vật dụng thân thương của biết bao người mẹ, người chị trong gia đình. Niêu đất từng chứng kiến cảnh đói nghèo của những kiếp người bữa ăn toàn gạo hẩm, cháo hoa, sang hơn thì có nồi cá kho tộ. Niêu đất ủ trong mình vị nồng ấm riêng có trong mỗi món ăn. Ngày nay, nồi đồng, nhôm, gang và nồi điện đã dần thay thế niêu đất, nhưng cái bình dị, nghèo khó từ nghìn năm để lại dễ gì mà quên được. Niêu đất có nguồn gốc từ các tỉnh như Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh… Nơi đây, thời tiết khắc nghiệt, thức ăn vừa nấu xong dễ bị thiu liền vào mùa hè hoặc đông cứng lại vào mùa đông. Vì thế, người dân cùng nhau tìm cách tạo ra dụng cụ để giữ thức ăn được lâu hơn. Với đất sét mịn có sẵn trong vườn, chiếc niêu có hình tròn, có vung đậy kín cũng làm từ đất sét được ra đời từ đó. Về sau, niêu đất không còn là vật riêng của người miền Trung mà được mọi người sử dụng phổ biến, rộng rãi, trở thành dụng cụ không thể thiếu trong tất cả các gian bếp của người dân. Niêu đất không chỉ nấu thức ăn ngon, giữ nhiệt tốt mà còn nấu được nhiều món, dễ chùi dễ rửa mà còn không tốn nhiều tiền mua vì thế gian bếp nào cũng có sự xuất hiện của nó. Ngoài công dụng giữ nhiệt cho thức ăn thì niêu đất còn nấu được nhiều món từ cơm đến thịt, cá, rau, củ… và ngon hơn khi kho, hầm. Nhà nghèo, lỡ niêu đất bị vỡ thì dùng mảnh vỡ đó làm nồi rang, nồi chiên kéo dài thêm tuổi thọ của nó. Hình ảnh chiếc niêu đất đã đọng lại trong tuổi thơ và trở thành hoài niệm thiêng liêng với tôi. Mong sao những làng nghề cổ sống mãi cùng thời gian! Trải qua nhiều thay đổi cùng quy luật “bỏ cũ thay mới” nhưng giống như đôi đũa tre, cái lu nước… niêu đất trở thành nét độc đáo trong văn hóa ẩm thực Việt khó gì có thể thay thế! Độc đáo bởi dù chỉ được làm từ đất sét, nhưng những chiếc niêu đất mang trong mình nét đẹp văn hoá cổ truyền của dân tộc. Trước đây, những sản phẩm bằng đất nung là người bạn thân thiết của người dân từ thành thị đến nông thôn. Ngày nay, khi xã hội phát triển thì những đồ dùng ấy dần vắng bóng trong các gia đình. Thay vào đó, niêu đất dần xuất hiện tại các nhà hàng, khách sạn, nơi mà những món ăn truyền thống như cơm niêu, cơm đập, cá kho tộ… được yêu thích trở lại. Nơi dành cho những người nặng lòng với quá khứ hay du khách nước ngoài muốn thưởng thức văn hoá ẩm thực Việt Nam. Dù ngày nay rất khó mới có thể tìm thấy niêu đất – người bạn không thể thiếu trong mỗi gian bếp Việt ngày xưa, nhưng đối với nhiều người, hình ảnh niêu đất đã in sâu trong ký ức khó điều gì có thể thay thế… Niêu đất trông giản dị, mộc mạc là thế, nhưng dễ gì quên được. Nhất là khi nhớ lại những ngày ở quê ra, mẹ bọc trong tay nải một niêu cá kho tộ còn ấm hơi tro. Quà quê đấy, xuềnh xoàng vậy nhưng sao mà thân thương quá… Hải Linh
VIET NEWS USA TỔNG HỢP.
